Λειτουργική επίθεση και decision making

Του Τάκη Πανούλια

Στο μπάσκετ υπάρχει έντονη αναζήτηση ή προσπάθεια  δημιουργίας και ανάδειξης  παικτών που να μπορούν να συνδυάζουν στην επίθεση ατομικό ταλέντο και ικανότητες, με την θέληση να εκμεταλλεύονται τις ικανότητες τους για την επιτυχία της ομάδας που αγωνίζονται.

Η ικανότητα του σκοραρίσματος είναι σαφέστατα από τα μεγαλύτερα όπλα ενός μπασκετμπολίστα. Για να αποτελεί όμως επιθετικό ''πυρηνικό'' όπλο σε μια λειτουργική επίθεση πρέπει εκτός από την ικανότητα του να σκοράρει με πολλαπλούς τρόπους να μπορεί εκμεταλλεύεται και τους συμπαίκτες του. Τέτοιοι παίκτες είναι πολύ δύσκολο να τους σταματήσεις.

Κάθε παίκτης φυσικά ονειρεύεται να γίνει σταρ, αλλά οι πιθανότητες για αυτό είναι περιορισμένες. Υπάρχουν λίγοι παίκτες που έχουν την δυνατότητα να συνδυάζουν ανώτερες τεχνικές δεξιότητες, την ικανότητα της σωστής λήψης αποφάσεων (decision making) και της αθλητικότητας για να γίνουν πραγματικά μεγάλοι παίκτες. Αυτοί οι παίκτες όντως μπορούν να διασπάσουν κάθε άμυνα με το ατομικό τους ταλέντο και να δημιουργήσουν σοβαρό πρόβλημα στην αντίπαλη ομάδα. 

Η μεγαλοσύνη ενός παίκτη δεν μετριέται με το πόσες φορές θα πάρει τον τίτλο του πρώτου σκόρερ, αλλά το πόσα τρόπαια θα κατακτήσει η ομάδα του ή οι ομάδες στις οποίες θα αγωνιστεί. Όμως μόνο οι μεγάλες ομάδες κατακτούν τίτλους. Για να γίνει αυτό θα πρέπει ο κάθε παίκτης να μπορεί να αποδίδει στο μέγιστο των δυνατοτήτων του, με τέτοιο τρόπο όμως που να βοηθά την ομάδα να επιτυγχάνει τους επιθετικούς της στόχους.

Κάθε παίκτης μπορεί να προσφέρει στην επίθεση της ομάδας του, αν αντιληφθεί τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να το κάνει αυτό, και να γίνει απολύτως λειτουργικός στην επιθετική συνεισφορά της ομάδας του.  

Για να είναι λειτουργική μια επίθεση πρέπει να έχει πολλά προαπαιτούμενα ανάλογα με την φιλοσοφία του προπονητή της. Playmaking, η ικανότητα των παικτών της στο σουτ, στο πασάρισμα, ball handling, αθλητικότητα, ταχύτητα, παιχνίδι στο με πλάτη στο post, 1 εναντίον 1 και τόσα άλλα στοιχεία που μερικά δεν είμαστε καν σε θέση να τα κατηγοριοποιήσουμε. 

Με δεδομένο ότι κάθε προπονητής φροντίζει να εξασφαλίζει για την ομάδα του πολλά από αυτά θα σταθούμε ιδιαίτερα σε αυτό που θεωρώ ότι είναι απαραίτητο. Την ανεπτυγμένη ικανότητα λήψης αποφάσεων (decision making) στην επίθεση. Δύο πράγματα επηρεάζουν το decision making ενός παίκτη:

• Η αξιολόγηση των φάσεων στην επίθεση

• Η σωστή αντίδραση την κατάλληλη στιγμή

Η αξιολόγηση των φάσεων στην επίθεση

Ας φανταστούμε τις εξελισσόμενες φάσεις της επίθεσης σαν μια σειρά από καρέ κινηματογραφικής ταινίας. Για τον αρχάριο ή άπειρο παίκτη η έλλειψη εμπειρίας στο ποια σημάδια μέσα στο γήπεδο πρέπει να διαβάσει, τα καρέ αυτά τρέχουν πολύ γρήγορα με αποτέλεσμα ο παίκτης αυτός να παραβλέπει σημαντικά πράγματα που θα μπορούσε να κάνει αν παρατηρούσε αυτά τα σημάδια. 

‘Όσο όμως ο παίκτης προπονείται και παίζει και συνεπώς  αποκτά εμπειρίες, εκτός από το ότι γίνεται πιο δυνατός, γρήγορος και επιδέξιος, πιο μεγάλη σημασία έχει το γεγονός ότι αποκτά παραστάσεις και εμπειρίες πάνω στο άθλημα και κάνει σωστές επιλογές στην επίθεση παρά την πίεση της άμυνας. 

Σταδιακά δημιουργεί μια αποθήκη από αθλητικές – μπασκετικές  εμπειρίες τις οποίες μπορεί ανά πάσα στιγμή να χρησιμοποιήσει όταν χρειασθεί μέσα σε κλάσματα του δευτερολέπτου. Η εμπειρίες αυτές έχουν σαν αποτέλεσμα να βοηθούν το παίκτη να ''βλέπει'' τις φάσεις να εξελίσσονται σε αργή κίνηση, τα καρέ να κινούνται αργά και να βοηθούν τον αθλητή να παίρνει τις σωστές αποφάσεις, ακόμα και αν το επίπεδο συναγωνισμού είναι πολύ υψηλό, η πίεση της άμυνας έντονη και στην πραγματικότητα όλα συμβαίνουν με μεγάλη ταχύτητα.   

Έτσι μπορεί να διαβάσει σωστά την επιθετική φάση, αλλά και να αποφασίσει για το ποια είναι η πιο κατάλληλη ενέργεια. Μπορεί να αξιολογήσει ποια σημάδια είναι σημαντικά και ποια δεν είναι. Πώς έχει τα πόδια του ο αμυντικός που σε παίζει άμυνα, πώς παίζει άμυνα τον post της ομάδας σου ο αντίπαλος του από που έρχεται η βοήθεια και άλλα πολλά πράγματα που μπορεί να βοηθήσουν τον κάθε παίκτη να πάρει αποφάσεις μέσα στο γήπεδο. Φανταστείτε το μυαλό του αθλητή σαν τον σκληρό δίσκο ενός υπολογιστή. Όσο περισσότερο αποθηκευτικό χώρο και ταχύτητα επεξεργασίας έχει τόσο καλύτερα λειτουργεί.    

Η σωστή αντίδραση την κατάλληλη στιγμή

Η αξιολόγηση των φάσεων με τον τρόπο που περιέγραψα πριν  βοηθά τον αθλητή στο να συνδυάζει τις ατομικές επιθετικές του ικανότητες με την ομαδική επίθεση με αρμονικό τρόπο. Είναι πολύ σημαντικό ο παίκτης του μπάσκετ να μπορεί να διαβάζει το παιχνίδι, να έχει μεγάλη ''αποθήκη εμπειριών'' για να μπορεί να πάρει τις σωστές αποφάσεις, αλλά η ικανότητα αυτή είναι χρήσιμη μόνο  αν ο παίκτης αυτός έχει καλή γνώση και αυτοματισμό στα βασικά της επίθεσης. Τότε μπορεί να εκμεταλλευθεί μια κατάσταση γιατί μπορεί να επιλέξει την πιο κατάλληλη κίνηση από το ρεπερτόριο του.

Άρα όσες περισσότερες δεξιότητες έχει αυτοματοποιήσει ο αθλητής τόσες είναι και οι επιλογές του για την κάθε περίπτωση. Επιμένω στην λέξη αυτοματοποίηση και όχι γνώση, γιατί σε καταστάσεις μεγάλης πίεσης, μόνο οι δεξιότητες που είναι αυτοματοποιημένες μπορούν να χρησιμοποιηθούν από το αθλητή. Αν για παράδειγμα ο αθλητής δεν μπορεί να κάνει ντρίπλα με το αριστερό του χέρι, τότε έχει μία επιλογή λιγότερη σε αντίθεση με τον αμυντικό που έχει πλεονέκτημα, αφού μπορεί να οδηγήσει τον επιθετικό σε μία μόνο πλευρά.

Αν η ομαδική λειτουργία σε ομαδικό επίπεδο δεν είναι ανεπτυγμένη τότε πάλι μπορεί να μην έχουμε λειτουργική επίθεση. Σε περίπτωση διείσδυσης (dribble penetration) που πρέπει να κινηθούν οι υπόλοιποι παίκτες.  

Επομένως η τελειοποίηση των βασικών του αθλήματος σε συνδυασμό με την ανάπτυξη της ικανότητας λήψης των σωστών αποφάσεων βοηθούν τον αθλητή να γίνει χρήσιμος στην επίθεση της ομάδας του. Το κλειδί για την ανάδειξη ενός αθλητή σε ένα ομαδικό άθλημα είναι να χρησιμοποιεί την κατάλληλη δεξιότητα την κατάλληλη στιγμή. Όπως ακριβώς ο τεχνίτης χρησιμοποιεί το κατάλληλο εργαλείο από την εργαλειοθήκη του για να κάνει την ανάλογη δουλειά.  

Τάκης Πανούλιας