Τρεις βασικές καταστάσεις στην λειτουργική επίθεση

Του Τάκη Πανούλια

Στο προηγούμενο άρθρο αναφέρθηκα στο πιο βασικό συστατικό μιας λειτουργικής επίθεσης το decision making το οποίο αναπτύσσεται μέσα από την ομαδική δουλειά.

Σε μια λειτουργική επίθεση υπάρχουν διάφορες καταστάσεις που προκύπτουν. Παρακάτω αναφέρω πως πρέπει να λειτουργεί ένας παίκτης σε τρεις καταστάσεις στην επίθεση για να είναι λειτουργική:                  

Α. Εισαγωγική πάσα                

Εδώ ο παίκτης μπορεί να κάνει πολλές ενέργειες για να διευκολύνει τη σωστή και με ρυθμό εκτέλεση στην επίθεση:

1. Ο παίκτης στην επίθεση πρέπει να πάρει θέση όσο το δυνατό πιο γρήγορα για να μην καθυστερήσει η έναρξη της επίθεσης της ομάδας του.

Τίποτα δεν καταστρέφει τον ρυθμό μιας επίθεσης περισσότερο από την αργοπορία των παικτών να πάρουν τις σωστές θέσεις για να ξεκινήσει η επίθεση.

2. Καλό ξεμαρκάρισμα για την υποδοχή της εισαγωγικής πάσας όταν ο συμπαίκτης με την μπάλα είναι έτοιμος να πασάρει και έχει το κεφάλι του ψηλά ώστε να βλέπει.

Αν το ξεμαρκάρισμα γίνει πολύ νωρίς διευκολύνεται ο αμυντικός καθώς έχει όλο τον χρόνο να αμυνθεί και να προβλέψει την πάσα και πιθανότατα να την κλέψει. Παράλληλα ο παίκτης με την μπάλα δέχεται επιπρόσθετη πίεση.

3. Πάντοτε πρέπει να γίνει κίνηση μακριά από την μπάλα πριν υπάρξει κόψιμο προς αυτήν για την εισαγωγική πάσα.

Ο καλύτερος τρόπος είναι η κίνηση μακριά από την μπάλα με κοφτά βήματα και όταν ο αμυντικός αντιδράσει σε αυτήν την πρώτη ενέργεια, τότε ακολουθεί κόψιμο προς την μπάλα με ταχύτητα.

4. Όταν υποδεχθεί την μπάλα ο επιθετικός πρέπει να γυρίσει να απειλήσει το αντίπαλο καλάθι, ακόμα και αν δεν έχει πρόθεση να εκτελέσει, ψάχνοντας με ηρεμία την επόμενη επιλογή στην επίθεση της ομάδας.

Εδώ πρέπει να τονισθεί ότι το κεφάλι (τα μάτια του) του επιθετικού πρέπει να είναι στραμμένα προς την κατεύθυνση του καλαθιού, γιατί αν κινούνται διαρκώς τότε μειώνεται η παρατηρητικότητα του. Ο επιθετικός πρέπει να κοιτάει προς το καλάθι γιατί αυτό και μόνο τον καθιστά απειλητικό και αναγκάζει τον αμυντικό να αμυνθεί και να προστατεύσει το καλάθι του. Τα μάτια του επιθετικού που βλέπουν το αντίπαλο καλάθι μπορεί να αποτελέσουν μεγαλύτερη απειλή από οποιαδήποτε άλλη επιθετική δεξιότητα. Τα υπόλοιπα που συμβαίνουν μέσα στο γήπεδο ο επιθετικός πρέπει να τα ελέγχει με την περιφερειακή του όραση. Αν η  άμυνα δεν  αναγκασθεί να δώσει  μεγαλύτερη έμφαση στην προστασία του καλαθιού τότε υπάρχει μεγαλύτερη πίεση στις γραμμές πάσας, και γίνεται δυσκολότερη η εκτέλεση της επίθεσης.           

5. Αν δεν μπορεί να γίνει καλό ξεμαρκάρισμα για εισαγωγική πάσα, πρέπει να εκτελεστεί κάποια άλλη επιθετική ενέργεια. 

Αν ο αμυντικός παίξει καλή άμυνα, τότε αντέδρασε με κίνηση backdoor, κόψιμο μακριά από την μπάλα ή κάποιο σκριν μακριά από την μπάλα για να απασχολήσεις την άμυνα. 

Β. Επίθεση  με την μπάλα στα χέρια του επιθετικού

Ενέργειες του επιθετικού που έχει την μπάλα στα χέρια του και η τριπλή απειλή στο σύγχρονο μπάσκετ:

1. Ο επιθετικός πρέπει να διαβάσει την άμυνα για να δεις αν μπορεί να σουτάρει την μπάλα μόλις την υποδεχθείς χωρίς να εκβιάσει ένα σουτ πάνω σε αμυντική πίεση.

Αν δεν υπάρχει το σουτ τότε ο επιθετικός πρέπει να προσπαθήσει να πασάρει ή να ντριπλάρει  την μπάλα σε σύντομο χρονικό διάστημα, γιατί αν δεν γίνει αυτό τότε ευνοείται η άμυνα πάνω στην μπάλα, αλλά και μακριά από αυτήν. Στο σύγχρονο μπάσκετ η εικόνα του επιθετικού σε θέση τριπλής απειλής είναι χρήσιμη μόνο σε καταστάσεις isolation.  

2. Η μπάλα πρέπει να κινηθεί γρήγορα είτε με πάσα είτε με ντρίπλα.

Ιδανικά θέλουμε να πασάρουμε τις περισσότερες φορές γιατί η μπάλα κινείται πιο γρήγορα σε μεγάλες αποστάσεις μέσω της πάσας. Η γρήγορη μετακίνηση της μπάλας σε μεγάλες αποστάσεις απλώνει την άμυνα μέσα στο γήπεδο, και αναγκάζει τους αμυντικούς να τρέξουν για να καλύψουν αυτές τις αποστάσεις. Έτσι οι αμυντικοί αφήνουν την σωστή αμυντική τους στάση, καταρρέει η συνοχή της ομαδικής άμυνας και γίνεται ευκολότερα το λάθος.         

3. Αν ο επιθετικός δεν μπορεί να πασάρει αρχικά  σε κανένα συμπαίκτη του, τότε χρησιμοποιεί dribble penetration για επίθεση ή ντρίπλα για να βελτιώσει την γωνία πάσας και να εξουδετερώσει την αμυντική πίεση επάνω στην γραμμή πασαρίσματος.

Ο παίκτης που θα ντριπλάρει θα χρησιμοποιήσει διεισδυτική ντρίπλα (dribble penetration) για να επιτεθεί στο καλάθι ή θα κάνει dribble slide (ντρίπλα-γλίστρημα) ή ντρίπλα εξόδου, η οποία αναγκάζει την άμυνα να απλωθεί σε μεγαλύτερο χώρο του γηπέδου και επομένως να κάνει πιο δύσκολη την πίεση στις γραμμές πασαρίσματος. Εδώ είναι απαραίτητο ο παίκτης που κάνει ντρίπλα να την διατηρήσει, σε περίπτωση που ο αμυντικός είναι πολύ πιεστικός, ώστε να μπορεί να διεισδύσει.    

4. Όταν πρέπει να γίνει διείσδυση ο παίκτης πρέπει να είναι έτοιμος για όλες τις επιλογές.

Ο επιθετικός που κάνει διείσδυση πρέπει να είναι έτοιμος να φθάσει έως το καλάθι αν δεν τον σταματήσει η άμυνα, να πασάρει αν ο αμυντικός βοήθειας του κλείσει τον διάδρομο όταν αυτός περάσει τον παίκτη του, ή να δημιουργήσει με την διείσδυση του νέα γραμμή πάσας για αν συνεχιστεί η επίθεση.

Αυτό που συμβαίνει συχνά με τους νέους σε ηλικία παίκτες είναι ότι είναι τόσο απορροφημένοι με τις δύο πρώτες επιλογές, ώστε ξεχνούν την τρίτη επιλογή. Ο παίκτης που αποφασίζει να διεισδύσει, αν δεν πασάρει για να συνεχιστεί η επίθεση τότε  ''σπάει'' το επιθετικό σύστημα της ομάδας.

Επομένως πρέπει να είναι βέβαιος ότι θα βάλει το καλάθι ή θα δώσει τελική πάσα τραβώντας πάνω του τον αμυντικό κάποιου άλλου συμπαίκτη του. Αλλιώς θα εκβιάσει ένα σουτ  πάνω σε άμυνα, ή μια πάσα που είναι έξω από το πλάνο του παιχνιδιού και τον τρόπο προπόνησης του. Πολλοί παίκτες σουτάρουν ακόμα και αν τραβήξουν δεύτερο και τρίτο αντίπαλο επάνω τους κάτι που σπάει το ρυθμό της επίθεσης και εκνευρίζει τους συμπαίκτες τους. Ο καλός παίκτης γνωρίζει πότε πρέπει να διεισδύσει και πότε δεν πρέπει και ποια σημεία του αγώνα πρέπει να πειθαρχήσει στο επιθετικό πλάνο της ομάδας.

             

5. Αν η μπάλα φθάσει στα χέρια του επιθετικού ως επιλογή κάποιου συστήματος αλλά δεν υπάρχει τίποτα καλό τότε πρέπει να προχωρήσει στις επόμενες επιλογές.

Αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό στοιχείο που δείχνει αν μπορεί να  συνδυάσει ο παίκτης τις ατομικές του ικανότητες με την ομαδική επίθεση. Πολλοί παίκτες εκβιάζουν τις επιλογές τους τελειώνοντας τις επιθέσεις της ομάδας τους είτε θετικά είτε αρνητικά και αυτό είναι πολύ κακό για τον ρυθμό της επίθεσης μιας ομάδας. Οι ομάδες προπονούνται στην σωστή εκτέλεση των συστημάτων τους και στα σουτ αγώνα για ένα πολύ σημαντικό ρόλο. Για να μειώσουν την αβεβαιότητα των παικτών στην λήψη αποφάσεων, κατά την διάρκεια του αγώνα, και να μεγαλώσουν την αυτοπεποίθηση των παικτών στην εκτέλεση των επιθετικών συστημάτων. Όταν η πρώτη επιλογή μιας ομάδας δεν είναι διαθέσιμη τότε πρέπει να πρέπει να προχωρήσουμε στην επόμενη επιλογή.   

Επίθεση χωρίς την μπάλα

Τι γίνεται όμως όταν ο επιθετικός δεν έχει την μπάλα στα χέρια του:

1. Ο παίκτης που δεν έχει την μπάλα στην επίθεση μπορεί να κάνει τέσσερα πράγματα. 

Πρέπει να είναι έτοιμος να κόψει προς το καλάθι, να κινηθεί προς την μπάλα και να την υποδεχθεί, να κάνει screen σε κάποιο συμπαίκτη του για να πάρει εκείνος την μπάλα, ή να τοποθετηθεί μακριά από την μπάλα σε σωστή απόσταση, ώστε να μην μπορεί ο αμυντικός του να παίξει άμυνα βοήθειας.

Η σωστή θέση και απόσταση ενός παίκτη από την μπάλα μπορεί να έχει κατάληξη ένα δικό του αμαρκάριστο σουτ, αν ο παίκτης με την μπάλα μπορέσει να τραβήξει τον αμυντικό του διεισδύοντας.    

2. Όταν ένας παίκτης ετοιμάζεται να περάσει από ένα screen, πρέπει να γίνει απειλητικός με τη θέση που έχει πριν κινηθεί προς την μπάλα.

Με άλλα λόγια πρέπει ο αμυντικός να είναι αναγκασμένος να παίξει άμυνα στην θέση που είναι ο επιθετικός πριν την κίνηση προς την μπάλα αλλιώς να κινδυνεύει να δεχθεί καλάθι. Πολύ συχνά αυτό επιτυγχάνεται με κίνηση του επιθετικού προς το καλάθι. Αυτό γιατί αν ο αμυνόμενος δεν παίξει σωστή άμυνα στην ''απειλή'' για κόψιμο προς το καλάθι ο επιθετικός μπορεί να συνεχίσει την κίνηση του για ένα εύκολο lay-up. Όσο πιο αληθινή είναι αυτή η ''απειλή'' τόσο πιο εύκολο είναι το ξεμαρκάρισμα του επιθετικού από το screen. 

3. Πάντοτε το κόψιμο από screen είναι άχρηστο αν δεν υπάρχει σωστός συγχρονισμός και το κόψιμο γίνει πολύ νωρίς ή πολύ αργά.

Είναι το ίδιο πράγμα με το ξεμαρκάρισμα χωρίς screen σε λάθος χρόνο, και είναι και τα δυο περιττές κινήσεις και απώλεια ενέργειας χωρίς λόγο. Ο συγχρονισμός είναι απαραίτητος στο basketball και είναι βασικό να κόψει ο παίκτης όταν ο συμπαίκτης του είναι σε θέση να του πασάρει.         

4. Όταν ένας παίκτης ετοιμάζεται να κάνει ένα screen, πρέπει να τοποθετηθεί με τέτοιο τρόπο και στο σωστό σημείο ώστε να υπάρχει σωστή γωνία για κόψιμο του συμπαίκτη του προς την μπάλα, αλλά και του ιδίου για κόψιμο προς το καλάθι.  

Ακόμα και όταν κάνει screen ο παίκτης πρέπει να ελέγχει την μπάλα και τους αμυντικούς με την περιφερειακή του όραση, ώστε αν ο παίκτης του βοηθήσει να είναι έτοιμος για ένα κόψιμο προς το καλάθι και ένα εύκολο lay-up.

5. Αν ένας  παίκτης δεν συμμετέχει στην διαδικασία ενός screen σε κάποια φάση της επίθεσης, πρέπει να απειλήσει με κάποιο ξαφνικό κόψιμο δημιουργώντας μια επιπλέον επιλογή πάσας εκτός από την αρχική επιλογή, ή να πάρει τέτοια θέση μέσα στο γήπεδο ώστε ο αμυντικός του να μην είναι σε θέση να παίξει εύκολα άμυνα βοήθειας.        

Αν ο αμυντικός του παίκτη δεν ακολουθήσει τότε αυτόματα ο επιθετικός αυτός είναι μια πολύ καλή επιλογή για πάσα (skip pass). Η απόσταση του παίκτη αυτού πρέπει να αρκετή για να ανοίξει πάσες για τους συμπαίκτες του, ενώ πότε δεν πρέπει να στέκεται πίσω από τον αμυντικό, εκτός αν θέλει να τον αναγκάσει να γυρίσει το κεφάλι του και στη συνέχεια να  κόψει ξαφνικά προς την μπάλα.